شرایط مرتبط با زوال عقل
اما برخی نابسامانی‌ها و شرایط مرتبط با زوال عقل نیز وجود دارد که در زیر بدان می‌پردازیم :
بیماری‌هانتینگتون
این بیماری ارثی ، موجب تباه و ضایع شدن برخی از یاخته‌های عصبی درمغز و طناب نخاعی می‌گردد .
نشانه‌ها اغلب در دهه‌های 30تا40 سالگی بروز می‌کنند. و ممکن است بیمار تغییرات شخصیتی مانند آغالش‌پذیری یا اضطراب را تجربه کند. این حالت با گذشت زمان سبب کاهش شدید مهارت‌های فکری (شناختی) خواهد گردد. بیماری‌هانتینگتون ( Huntingtons disease) در عین حال سبب ضعف و دشواری در راه رفتن و حرکت خواهد شد .
زوال عقل همراه ایدز
آلودگی به ویروس ایدز سبب سبب تخریب مادۀ مغز گشته و بروز مشکلات حافظه ، کناره‌گیری از موقعیت‌های اجتماعی، مشکلات تمرکز یا مشکلات حرکتی را منجر می‌گردد .
- بیماری کروتز فلدجاکوب
اغلب این بیماری نادر مغز، در افرادی دیده می‌شود که عامل خطرساز ندارند. بیماری کروتزفلدجاکوب (Creutzfeldt-Jakob disease ) یک بیماری عصبی و تحلیل برنده مغز در انسان است. این حالت ممکن است به علت وجود شکل غیرطبیعی از یک پروتئین باشــد. گاهی بیــماری کروتـــز فلدجاکوب ممکن است ارثی باشد یا در اثر تماس با بافت مغزی یا بافت دستگاه عصبی دچار بیماری، ایجاد شده باشد .
نشانه‌های این بیماری کشنده، اغلب حدود سن60 سالگی پدیدار گشته و در ابتدا شامل مشکلات مربوط به هماهنگی حافظه، تفکر و بینایی است. نشانه‌ها با گذشت زمان شدیدتر گشته و ممکن است شامل ناتوانی درحرکت یا سخن گفتن، کوری یا عفونت‌ها باشد .
- زوال عقل ثانوی
افراد مبتلا به اختلالات حرکتی و سایر حالات، ممکن است دچار زوال عقل شوند. برای نمونه بسیاری از افراد دچار بیماری پارکینسون در نهایت دچار نشانه‌های زوال عقل خواهند شد (زوال‌عقل بیماری پارکینسون). ارتباط میان این نابسامانی‌ها و زوال عقل به طور‌کــامـل معلوم نشده است .
دلایل زوال عقل قابل برگشت :
برخی از علل زوال‌عقل یا نشانه‌های مشابه دمانس برگشت پذیر هستند. پزشک این دلایل را شناسایی کرده و این علل را درمان نماید :
- اختلالات و عفونت‌های ایمنی :
زوال عقل ممکن است ناشی از تب یا سایر عوارض جانبی تلاش بدن برای مقابله با عفونت باشد. درصورت وجود عفونت‌های مغزی مانند مننژیت و آنسفالیت، سیفیلیس درمان نشده، بیماری لایم یا حالاتی که سبب مصالحه کامل دستگاه ایمنی می‌شوند مانند لوسمی‌ممکن است سبب ایجاد زوال عقل یا دشواری‌های تفکر شود. حالاتی مانند بیماری ام اس که ناشی از حمله دستگاه عصبی بدن به یاخته‌های عصبی است نیز سبب زوال عقل می‌شود .
- اختلالات متابولیک و ناهنجاری‌های غدد داخلی :
افراد دچار مشکلات تیروئید، پایین بودن شدید قند‌خون یا هیپوگلیسمی، بسیار کم یا بسیار زیاد بودن سدیم یا کلسیم یا اختلال در توانایی جذب ویتامین B12 نیز سبب ایجاد زوال عقل یا سایر تغییرات شخصیت می‌شود .
- کمبود تغذیه :
در نتیجه عدم مصرف کافی مایعات ( بی‌آبی ) نبود مقدار کافی تیامین یا ویتامین B1، منظور حالتی که در افراد مبتلا به الکلیسم مزمن دیده می‌شود و نیز نبود مقدار کافی ویتامین B6و ویتامین B12 به‌وجود آید .
- واکنش دارویی :
دمانس ممکن‌است به صورت واکنش نسبت به مصرف یک دارو یا به دلیل تأثیر متقابل مصرف چند دارو با هم پدیدار گردد .
- هماتومهای زیر سخت شامه :
هماتومهای زیر سخت شامه (subdural hematoma ) بر اثر خونروی میان سطح مغز و پوشش روی آن به وجود می‌آیند و ممکن است سبب بروز نشانه‌های مشابه با زوال عقل شوند .
- مسمومیت :
ممکن است نشانه‌های زوال‌عقل در اثر تماس با فلزات سنگین از جمله سرب و سایر سموم مانند حشره‌کش‌ها ظاهر گردد. در بعضی اشخاص دچار اعتیاد الکل و یا مواد مخدر نیز نشانه‌های دمانس دیده می‌شود. پس از درمان، این نشانه‌ها بهبود یافته، اما در برخی موارد نشانه‌ها حتی پس از درمان نیز باقی می‌مانند .
- تومورمغزی :
به‌ندرت ممکن است زوال‌عقل به دلیل آسیب نـاشی از تـومــور مغـز پدیدار شود .
- آنوکسی :
این حالت که هیپوکسی (hypoxia) نیز نامیده می‌شود هنگامی‌بروز می‌نماید که بافت‌های اعضا قادر نیستند اکسیژن کافی را به دست آورند. آنوکسی (anoxia) ممکن است به علت آسم شدید، حملۀ قلبی، مسمومیت با مونوکسیدکربن یا سایر عوامل به وجود آید .
- مشکلات قلب و ریه :
مغز نمی‌تواند بدون اکسیژن به زندگی خود ادامه دهد. در افراد دچار مشکلات مزمن ریه یا بیماری قلب که سبب محروم شدن مغز از اکسیژن مورد نیاز خود می‌شود، ممکن اسـت نشانـه‌های دمانـس بروز نمایـد .
- هیدروسفالی با فشارطبیعی :
گاهی فردی دچار هیدرو سفالی با فشار طبیعی (normal-pressure hydrocephalus) می‌شود. این حالت به‌علت بزرگ شدن بطن‌های مغز ایجاد می‌گردد. هیدروسفالی سبب بروز مشکلات راه رفتن، دشواری ادراری و از دست‌دادن حافظه می‌شود. درمان این عارضه بوسیله جراحی و از طریق گذاشتن شانت است که مایع مغزی نخاعی را از سر به شکم می‌برد و به رفع این نشانه‌ها کمک می‌‌کند .